آموزش بزرگسالان

تحولات اقتصادی و اجتماعی، به ویژه تکنولوژی صورت گرفته در جهان فکر گسترش آموزش و پرورش را توسعه داد. به  طوری که بعد از دهه1950 به دنبال برنامه رشد و توسعه در کشور ها، توجه به آموزش بزرگسالان شدن بیشتری یافت. هم چنین متخصصان توسعه ثابت کردند که هیچ یک از جنبه های توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بدون تدارک این نوع آموزش برای کسانی که ازآموزش رسمی بی بهره مانده اند، تحقق نخواهد یافت.

تعریف مفاهیم

آموزش بزرگسالان[1]،هدف اصلی آموزش بزرگسالان تکامل و تعالی افراد بوده و در جهت حل مشکلات فردی و اجتماعی آن ها تنظیم و ارائه می شود.                           

آموزش بزرگسالان، فرآیندی است سازمان یافته به منظور ایجاد آگاهی، شناخت و مهارت در بزرگسالان، تا بتوانند در جهت تکامل و تعالی حرکت کنند و در سرنوشت جامعه خود از لحاظ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مشارکت فعالانه داشته باشند(ابراهیم زاده،1383،ص8).

 در ادامه مطلب دنبال کنید

1-1طبقه بندی آموزش بزرگسالان

 برنامه های آموزشی را که معمولا" برای کمک به حل مشکلات فردی و اجتماعی افراد تنظیم می شود، به چند دسته می توان طبقه بندی کرد. این طبقه بندی نشانگر وسعت حوزه عمل آموزش بزرگسالان است و در بسیاری از موارد، دو یا سه مورد از این برنامه ها با هم ترکیب می شوند و برنامه کامل تر و جامعه تری را به وجود می آورند. طبقه بندی برنامه های آموزشی بزرگسالان از این قرار است:

·        سوادآموزی: که شکل مهم و ویژه آن آموزش خواندن و نوشتن و ریاضیات پایه است و آموزش  ین مواد، اساس و لازمه سایر برنامه های آموزشی بزرگسالان است .                                        

·        آموزش فنی و حرفه ای: افراد را برای اشتغال در حرفه خاصی آماده می کند و همچنین اگاهی و دانش شان را درباره پیشرفت ها و نوآوری هایی که در زمینه حرفه آنان صورت گرفته است، افزایش می دهد. گسترش و پیشرفت صنایع وتکنولوژی، آموزش حرفه ای را در هر جامعه ایجاب می کند.                                                                        

·        برنامه های آموزشی در زمینه بهداشت: رفاه و زندگی خانوادگی، شامل مباحثی درباره اقتصاد و بهداشت رفاه و زندگی خانوادگی، شامل مباحثی درباره اقتصاد و بهداشت خانه و خانواده، نگهداری کودک، روابط افراد در خانواده، سلامتی و تندرستی و غیره.                                                                          

·        برنامه های آموزش سیاسی، اجتماعی، مذهبی و ایدوئولوژیک: شامل کلیه مباحث آموزشی درباره دولت، جامعه، سیاست، روابط و اقتصاد ملی و بین المللی و مانند آنهاست. هدف اساسی این تعلیمات، آشنا کردن افراد جامعه با حقوق و وظایف شان و بالا بردن سطح آگاهی و رشد فکری بزگسالان است. این گروه از برنامه های آموزشی، به پیشبرد اهداف سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژیک یک جامعه کمک موثری می کند. این برنامه ها در صورتی که متصدیان و مسئولان امور تمایل داشته باشند، شهروندان را در حل مشکلات اجتماعی، مسائل اساسی یاری خواهد کرد.                                   

·        برنامه های آموزشی: برای ارضای نیاز های روحی، سرگرمی و افزایش وسعت دید بزگسالان انواع برنامه های را شامل می شود که هدفش یادگیری محض است. به عبارت دیگر، برخلاف سایر برنامه های فوق، که در آن علاوه بر یادگیری هدف های خاص اجتماعی و اقتصادی مطرح است ، این گروه از برنامه ها جنبه شخصی و به عبارت دیگر جنبه ذوقی دارد(صباغیان،1384،ص2).                                                                                                                                                             

2-1 اهداف آموزش بزرگسالان

به طور کلی نظام آموزش بزرگسالان بر اساس شرایط اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی هر جامعه ای متفاوت است و اهداف خاصی را دنبال می کند. این اهداف شامل:    

·        هدف های سوادآموزی: هدف از سوادآموزی، برخلاف آنچه که  معمولا" تصور می شود، تنها فراگرفتن خواندن، نوشتن و ریاضیات پایه نیست. مهمترین اهدافآن را می توان به این ترتیب خلاصه کرد:                                                                                                                       

1.       فراهم کردن آموزش ابتدای و دادن امکان دیگری به بزرگسالان برای کسب مهارت های که در طول دوران کودکی و جوانی از آن ها محروم بوده اند.                         

2.       افزایش توانای و مهارت بزرگسالان برای شرکت در برنامه های اجرای دولت و جامعه.                                                                                             

3.       تهیه برنامه ها و تشکیل کلاس های که به گسترش بزرگسالان اختصاص یافته است و هدف آن، کسب مدرک یا دریافت شغل بهتر نیست.                                     

4.       افزایش اعتماد به نفس در بزرگسالان و دانش آنان .                                         

5.       بالا بردن سطح آگاهی بزرگسالان در زمینه مصالح جامعه و گسترش علاقه مندی آنان به مشارکت در تصمیم گیری.                                                                        

6.       افزایش آگاهی شهروندان نسبت به حقوق، وظایف و مسولیت های خود.             

7.       گسترش توانای یزرگسالان برای حل مسائل و مشکلات شخصی و اجتماعی خود.   

8.        آگاه کردن بزرگسالان به مهارت ها، استعداد ها، توانای و کمبود های خود.            

9.       گسترش دانش افراد درباره مبانی و میراث فرهنگی خود.

·        هدف های آموزش حرفه ای: اهداف اساسی این نوع آموزش، به شرح زیر است:

1.       مجهز کردن بزرگسالان به مهارت های لازم برای امرار معاش.                                       

2.       فراهم کردن نیروی انسانی لازم برای پیشبرد اهداف اقتصادی و صنعتی کشور، با توجه به این که برآوردن نیازهای جامعه و رسیدن به خودکفای، لزوم تربیت نیروی انسانی ماهر را ایجاب می کند.                                                                                

3.       تحقق مساوات اجتماعی و تساوی حقوق و همچنین از میان بردن تفاوت های  موجود میان اقشار جامعه. تحقق این هدف منوط به تحقق دو هدف فوق الذکر است، زیرا هنگامی که همه افراد جامعه مهارت های ضروری را برای تامین و بهبود زندگی خویش کسب کردند و بدین وسیله نیروی انسانی لاتزم کشور فراهم شد، از میان رفتن تفاوت های اجتماعی و اقتصادی بین افراد جامعه تا حدودی تضمین خواهد شد.                 

4.       تربیت کارگرانی که بتوانند خود را با شرایط متغیر صنعتی و استخدامی جامعه منطبق کنند(صباغیان،1384،ص4).   

انواع هدف های آموزشی بزرگسالان:

1-     هدف های آرمانی[2]: ناظر بر کلیه فعالیت های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی وتربیتی جامعه می باشد. بیان آن ها بسیار کلی بوده و شعار گونه به نظر می رسد، اما به لحاظ این که جهت دهنده هستند، مهم و ضروری می باشند.                                    

2-     هدف های کلی[3]: مربوط به هر یک از نهاد های اجتماعی می باشد که کارکردهای نهاد در جهت تحقق آن ها سازمان می یابند.گرچه شکل بیان آن ها کلی است اما نسبت به اهداف آرمانی مشخص تر می باشند.                                                                  

3-     هدف های ویژه یا مقاصد آموزشی[4]: مخصوص پاره نظام های آموزش و پرورش هستند و در هر یک از سطوح آموزشی به طور متفاوت تعین و بیان می شوند.                                                       

4-     هدف های آموزشی[5]: اهداف هستند که مقاصد آموزشی معلم را بر حسب رفتارقابل اندازه گیری یادگیرنده بیان می کنند(ابراهیم زاده،1383، ص75). 

تفاوت اهداف آموزشی بزرگسالان با نظام کلی آموزش و پرورش                            

هدف های آموزشی بزرگسالان به عنوان پاره نظام های آموزش و پرورش در سطح آرمانی و ملی با اهداف نظام آموزش و پرورش کشور هماهنگ است. ولی در سطح هدف های ویژه یا مقاصد آموزشی و هدف های رفتاری دارای ویژگی های خاص خود می باشد.                                                                

اختلاف نظر صاحب نظران درباره اهداف آموزشی بزرگسالان                                     

1-     مور  تایمر آدلر: اهداف تربیتی برای کلیه افراد آدمی یکسانند و با زمان، مکان و موقعیت های متقاوت نباید تغیر کنند.                                                          

2-     جان دیویی: چون رشد امری دائمی و بدون قابلیت تقسیم به دوره های مختلف است و تربیت وسیله ای برای اخذ و بازسازی تجارب انسانی است لذا در اهداف خردسال و بزرگسال تفاوتی توصیه نمی شود.                                                                   

3-     تئودوربرامله: جدائی اهداف آموزشی بزرگسالان را از اهداف کلی آموزش و پرورش درست نمی داند.                                                                                         

4-     پال برج وین: کلیه هدف ها باید در جهتی سوق یابند که یک نیاز شناخته شده یادگیرنده را ارضاء کنند.                                                                       

برخی از اهداف خاص آموزشی بزرگسالان:

1-     محو جهالت.

2-     ایجاد آگاهی سیاسی.

3-     از میان بردن جنبه اسرار آمیز بودن علم و دانش.

4-     اماده ساختن بزرگسالان برای درک و قبول تغیرات اجتماعی.

5-     کاهش نابرابری های اقتصادی و اجتماعی.

6-     شناساندن قدر و منزلت انسان.

7-      تداوم آموزشی.

1-3 ویژگی های آموزش بزرگسالان

به طور کلی شرایط و خصوصیات اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی، هم چنین وظایف و مسولیت هایشان، ایجاب می کند که برنامه های آموزشی مربوط به آنان دارای مشخصات خاصی باشد. موارد مهمی که باید مدنظر گیرد عبارنتد از:                                     

·        انعطاف در زمان

  انعطاف در زمان به این معنی است که نه تنها باید زمان کلاس ها و برنامه ها برای بزرگسالان مناسب باشد، بلکه، علاوه برآن، باید امکانات لازم برای  مطالعه مستقل فراهم شود. برای مثال،  امکان مطالعه در منزل، کتابخانه و غیره باید برای بزرگسالان فراهم شود. علاوه بر آن، باید به بزرگسالان این آزادی داده شود که هر زمان تمایل داشتند کلاس را ترک و در زمان مناسب تر در آن شرکت کنند و برنامه های آموزشی شان را ادامه دهند                                                                                                   

·        انعطاف در مکان

  یکی از ابعاد انعطاف پذیر بودن مکان این است که افراد جامعه بتوانند بدون در نظر گرفتن محل زندگی خود به مطالعه و پیشبرد دانش و معلوماتخود بپردازند. مثلا" بزرگسالان باید در دور افتاده ترین روستا ها نیز، مانند افرادی که در شهر یا حومه شهر زندگی می کنند، از برنامه های آموزشی استفاده کنند. بعد دیگر انعطاف در مکان این است که مسئله اختصاصی بودن مکان آموزشی اصولا" مطرح نباشدو کارآی، دانش و مهارتی که فرد در یک مکان آموخته است، در مکان های دیگر قابل قبول باشد. به عبارت دیگر، آموزش بزرگسالان نباید تنها به آموزش کلاسیک و رسمی محدود شود.                                                                                                                       

·        انعطاف در سن 

فرصت های آموزشی مخصوص سن خاصی نیست و استفاده از آن باید برای همه، بدون در نظر گرفتن سن آنان، میسر باشد. در حقیقت، برنامه های آموزشی باید برای استفاده افراد در سنین مختلف تهیه شود.                                                                                                                             

·        انعطاف در پذیرش

  هیچ بزرگسالی نباید تنها به این دلیل از آموزش محدود شود که شرایط لازم برای پذیرفته شدن در کلاس ندارد. البته مراد این نیست که مثلا" فردی بدون داشتن سوابق تحصیلی برای شرکت در کلاس های دانشگاه پذیرفته شود، منظور این است که پذیرش بزرگسالان در برنامه های آموزشی در سطوح مختلف، با توجه به امکان استفاده از فرصتی که فراهم شده است، باید بر اساس تجارب و میزان دانش و معلومات آنان باشد، نه بر اساس معیار های از قبیل دیپلم، درجه و کلاس تحصیلی.                                                                                                      

·        توام شدن آموزش و مسولیت های شغلی

  بزرگسالان باید بتوانند در طول مدتی که به کار اختصاص دارد در کلاس های آموزشیز شرکت کنند. به عبارت دیگر، حضور آنان در کلاس باید بخشی از کارشان محسوب شود. این اصل در برخی از کشور ها در مورد سواد آموزی اجرا می شود. به این معنی که کارگران و سایر افراد شاغل کم سواد و یا بی سواد مجازند که یک ساعت از کار روزانه خود را صرف شرکت در کلاس های درسی کنند(صباغیان،1384،ص7و8).                                                                        

انواع ساختارهای تشکیلات آموزش بزرگسلان

·        سازماندهی آموزش بزرگسلان به صورت تشکیلات دولتی متمرکز:

دراین نوع سازماندهی دولت به تنهایی مسولیت طراحی و اجرای برنامه های آموزشی بزرگسالان را بر عهده می گیرد و در قالب برنامه های کلان مملکتی برای توسعه ملی عمل می نماید. محاسن این نوع سازماندهی، وجود قوانین دقیق و پی گیری و نظارت مطلوب.  

معایب این سازماندهی عبارت است از :                                                           

1-     پراکنده شدن نیروهای کارآمد و به هدر رفتن نیرو.                                              

2-     کندی امور به دلیل حاکمیت یافتن بروکراسی اداری .                                          

3-     محدود شدن امکان خلاقیت و نوآوری.                                                               

4-     توجه بیش از حد در سطح ملی و کم توجهی در سطح منطقه ای و محلی.

·        سازماندهی آموزش بزرگسالان به صورت تشکیلات دولتی غیر متمرکز:

 در این نوع سازماندهی دولت مرکزی سنجش قابل توجهی از وظایف خود را به تعاملات اداری منطقه ای و محلی تفویض می کند. در این نوع سازماندهی به موقعیت و نقش سازمان های غیر دولتی و مشارکت آن ها در برنامه های آموزشی بزرگسالان توجه خاصی می شود.

محاسن این نوع سازماندهی عبارت است از:                                                     

1-     باور شدن استعدادهای بالقوه نیروی انسانی جامعه

2-     تحقق عدالت اجتماعی به لحاظ مشارکت مردم در امر آموزش

3-     شکوفائی نیروی خلاقیت و ابتکار

4-     آسان سازی دسترسی به امکانات و تسهیلات آموزش بزرگسالان

5-     انعطاف پذیری بیشتر نظام آموزشی

 معایب این سازماندهی عبارت است از :

1-     دشواری در دسترسی دولت به اطلاعات دقیق مورد نیاز برای برنامه ریزی

2-     محروم شدن از منابع مالی و مادی دولتی و عدم توفیق در برنامه های آموزشی

·        سازماندهی آموزش بزرگسالان به صورت تشکیلات غیر دولتی و غیر متمرکز توسط بخش خصوصی و گروه های داوطلب با حمایت و تشویق دولت: در این نوع سازماندهی مسولیت آموزش بزرگسالان بر عهده مردم و نهاد های مختلف خصوصی واگذار می شود و دولت آن ها را در جهت سرمایه گذاری در امر آموزش بزرگسالان ترغیب و تشویق می نماید و نقش دولت صرفا" هدایت فعالیت ها در جهت تحقق اهداف است.                                                                                              

اصول پیشنهاد شده صاحب نظر در امر سازماندهی تشکیلات آموزش بزرگسالان:

اصل اول: حداکثر تمرکز در سیاست گذاری، تعین راهبرد ها و برنامه ریزی             

اصل دوم: حداکثر عدم تمرکز در اجرای برنامه ها به منظور رعایت شرایط و ویژگی های   زمانی و مکانی(ابراهیم زاده،1383، ص81). 

عوامل موثر بر آموزش بزرگسالان:

·        عوامل درون سازمانی:

معلمان وکارشناسان: دارای تجارب کافی بوده و از آموزش های ضروری برخوردار باشند.

منابع مادی و مالی: تامین منابع بستگی به سطوح رشد اقتصادی و اولویت در نظر گرفته شده دارد.

عوامل افزایش توان منابع مالی و مادی:

1-     مشارکت کارفرمایان موسسات

2-     تقبل بخشی از هزینه ها توسط موسسات آموزش عالی

3-     کمک های مردمی و نهاد های محلی

4-     استفاده از خدمات اجتماعی و گروهی جوانان

5-     تخصیص درصدی از مالیات ها برای امر آموزش

·        عوامل برون سازمانی:

زبان : مفیدتریت راه آموزشی، آموزش به زبان مادری است.

موانع زبان:

1-     گوناگونی و تعدد زبان ها

2-     کمبود نیروی آموزش دیده

3-     اقتصادی نبودن آموزش نیرو

4-     فاقد بودن علائم نوشتاری برخی از زبان ها

·        آداب و روسوم و عقاید مذهبی

·        راه ها و وسایل ارتباطی و حمل و نقل(ابراهیم زاده،1383، ص88).

روش های آموزش بزرگسالان: روش آموزش بزرگسالان به تناوب نوع یادگیرندگان با روش های خردسالان متفاوتند. یک اصل تربیتی در این زمینه عبارت است از؛ روش های تربیتی و برنامه های تحصیلی باید متناسب با نیاز ها و خصوصیات یادگیرندگان باشد.                                         

مواد و محتوای آموزش بزرگسالان: مواد و محتوای آموزشی بزرگسالان، متفاوت با نظام کلی آموزشی و متناسب با یادگیرندگان خود باشد(ابراهیم زاده،1383،ص94). 

انواع نیاز های آموزشی:

·        نیاز های آموزشی نشانه دار[6]:   برخی نیاز های آموزشی با علائم و نشانه  های خاصی خود را به خوبی نشان می دهند. در ارتباط با تعیین و تشخیص صحیح یک نیاز واقعی از طریق نشانه های آن و هم چنین تفسیر درست نشانه ها، ارزشیابی نهای نقش اساسی دارد.                                                                               

·        نیازهای آموزشی احساس شده: این نوع نیاز ها معمولا" از سوی خودیادگیرنده احساس می شود. اما ضرورتا" به این معنا نیست که برای آموزش ، انگیزه واقعی ایجاد نماید.                                                                                                     

·        نیاز آموزشی واقعی: نیاز های است که یادگیرنده فاقد آن است، اما توانایی آن را دارد که از طریق تجارب یادگیری آن را کسب کتد و در رفتار های آینده خود آشکار سازد. نیاز ها همواره وجود دارند و واقعی هستند اما باید آن ها را به فرد شناساند و راه ارضای آن ها را به صورت موفقیت آمیز به او نشان داد.   

 روش های آموزش بزرگسالان

امروزه روانشناسان تربیتی ضمن تاکید بر یکسان بودن اصول اساسی یادگیری انسان ها معتقدند که روش های تربیتی و برنامه های تحصیلی باید متناسب با احتیاجات و ویژگی های فردی و جمعی یادگیرندگان باشد لذا کاربرد روش های آموزش خردسالانرا در مورد بزرگسالان توصیه نمی کنند. روش های آموزش بزرگسالان از دو دیدگاه مورد نظر قرار گرفته است:

1.       روش های عمومی: روش های که همه کشور ها به طور کلی برای ارائه برنامه های آموزشی بزرگسالان ، برحسب شرایط و امکانات خود اتخاذ می کنند.                         

2.       روشهای اختصاصی : روش های که به منظور رسیدن به اهداف ویژه درسی انتخاب می شوند.

روش های عمومی:                                                                                   

این روش ها با توجه به شرایط خاص یک کشور به ویژه از نظر درجه رشد و توسعه ملی برای آموزش بزرگسالان انتخاب می شوند.که می تواند در جهت های ، مبارزه با بی سوادی، آموزش های تکمیلی و فنی و حرفه ای، آموزش مداوم باشد. بنابراین دو دسته عمده آموزش بزرگسالان وجود دارد: یکی در کشور های در حال توسعه که دارای مشکل عمده بی سوادی اند( روش سواد آموزی) و دیگری در کشور های توسعه یافته که مشکل بی سوادی را در مفهوم رایج آن ندارند(روش آموزش مداوم)(ابراهیم زاده،1383، ص148).                                                                                                                       

فعالیت های آموزش بزرگسالان

v    آموزش­رسمی: آموزش رسمی، پنج نوع است.

1.       سوادآموزی: آموزش­خواندن،نوشتن­وحساب­کردن.                                       

2.       آموزش های فرهنگی: آشنا ساختن افراد با مسائل فرهنگی و ارتقاء سطح فرهنگی افراد به منظور مشارکت فعال آن ها در جامعه.                                                                                               

3.       آموزش های فنی و حرفه ای: مهارت آموزی به منظور اشتغال.                                                         

4.       آموزش های تکمیلی: ترمیم آموزش های قبلی و ارائه اطلاعات جدید.                                         

5.       سایر آموزش ها: آموزش های که بیشتر جنبه هنری دارند.                                                         

v     آموزش غیر رسمی[7]: این نوع آموزش دارای طبقه بندی تربیت می باشد که عبارتند:                                                                                             

1.       غیر عمدی: همان کنش متقابل انسان با محیط به عبارت دیگر تاثیری است که انسان از محرک های محیطی می پذیرد و واکنشی که به اقتضای موقعیت از خود نشان می دهد، بر اثر تکرار و تقویت در وجود فرد تثبیت می شود و به صورت عادت درمیآید و به فرد جهت سازگاری بیشتر کمک می کند.

2.       غیر عمدی که شامل:                                                                                                   

·        رسمی[8] : تربیتی است که شکل معین و قرار دادای پیدا کرده و دارای نظام، قوانین، مقررات، برنامه، روش، محتوا، زمان، مکان و بالاخره هدف شخص دارد.                    

·        غیر رسمی[9]: هر نوع فعالیت تربیتی، آموزشی و کارآزموی سازمان یافته است که خارج از چهار چوب نظام رسمی آموزشی صورت می گیرد. به عبارت دیگر فرآیند سازمان یافته ای است که بر اساس روش یاددهی و یادگیری، یادگیرندگان خارج از ساخت های آموزش و پرورش رسمی و ضوابط معمول آن در شبکه وسیعی از سازمان ها با ساخت و عوامل انعطاف پذیر به منظور آگاه سازی و تامین نیاز های فوری فردی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مشارکت موثر دارند.  

مقایسه آموزش رسمی و غیر رسمی                                                                          

آموزش رسمی، از طریق نهاد های خاصی انجام می گیرد و هدف آن آماده ساختن افراد برای زندگی اجتماعی است. در حال که آموزش غیر رسمی بیشتر متوجه فرد است و هدف آن بهبود زندگی فردی است.                              

ویژگی های آموزش غیر رسمی          

1-     اهداف فوری و دست یافتنی ترند.

2-     خارج از چهارچوب مدرسه و در هر موقعیت مساعدی انجام می گیرد.

3-     کارآئی عملی ملاک ارزشیابی است نه مدرک تحصیلی.

4-     ساخت و سازمان دهی ساده است.

5-     یاددهندگان و یادگیرندگان مشارکت داوطلبانه دارند.

6-     تدریس و تحصیل کم تر دارای سلسله مراتب است.

7-     کم هزینه و موثرتر از آموزش رسمی است.

8-     شرایط پذیرش مرسوم آموزش رسمی را ندارد.

9-     از نظر اقتصادی و کارآئی مقرون به صرفه است.

10-  در دوره تحصیلی دارای انعطاف است.

رابطه آموزش رسمی و غیر رسمی

این دو مقابل یکدیگر نیستند بلکه مکمل یکدیگر می باشند. بنابراین آموزش غیر رسمی به موازات آموزش رسمی باید فعالیت داشته باشد نه به صورت وابسته به آن. از نظر گروه پژوهشی دانشگاه میشیگان، در آموزش غیر رسمی شکل یا فرم آموزشی، کاملا"در خدمت هدف در رسالت آموزش است.

v     آموزش مداوم[10]: این نوع آموزش مواردی را تحت پوشش قرار می دهد، مانند جنبه ای ازآموزش، نوعی، طرز فکر در آموزش و پرورش.

تعریف آموزش مداوم

پل لنگراند می گوید: «آموزش مداوم راه ها و روش های مختلف و نوینی است برای فراهم کردن زمینه های رشد همه جانبه انسان و حرکت تکاملی او از ابتدا تا انتهای زندگی، تا بتواند زندگی سعادتمندی چه از نظر مادی و چه از نظر معنوی داشته باشد». (ابراهیم زاده،1383، ص171).   

آموزش مداوم                                                                                                        

چنان که قبلا" اشاره شد، به دنبال حل مشکلات و مسائل اولیه آموزشی در کشور های پیشرفته، توجه مسئولان امر معطوف آموزش مداوم شده است. برای مثال آموزش ابتدای و متوسطه برای گروههای سنی مربوطه اجباری و بی سوادی نیز بر اثر توجه کافی به آموزش بزرگسالان و عوامل دیگری از قبیل بالا رفتن سطح رفاه اجتماعی و اقتصادی و غیره ریشه کن شده است. از این رو، آموزش بزرگسالان دیگر به مفهوم سواد آموزی و آموزش های ابتدای نیست بلکه به صورت آموزش مداوم یا پیگیری درآمده است.     

گارت ویلیامز[11] در صفحات 19 تا21 کتاب به صوی آموزش مداوم برای تاکید بر لزوم آموزش مداوم دلایل دیگری ارائه می دهد: "در بسیاری از مشاغل علمی و فنی از قبیل مهندسی، پزشکی و کشاورزی   تکنولوژیک به قدری سریع بوده است که آن مهارت خاصی که افراد در اوایل زندگی خود فراگرفته اند دیگر نمی تواند در طول زندگی شغلی آن ها کافی باشد. دانش آن ها، مدت ها قبل از این که به سن باز نشستگی برسند، از درجه اعتبار ساقط شده است و این موضوع به انواع هیجان های درونی و هم چنین تیرگی روابط بین افراد، مخصوصا" میان کارگران مسن و جوان منجر می شود... بنابراین دانش و مهارت افراد باید به تناوب تازه شود. تقاضای روز افزون دولت ها، بخش صنایع، کشاورزی و سایر رشته ها و هم چنین متخصصان و فارغ التحصیلان گذشته، که مایلند معلومات خود را افزایش دهند و یا دانش جدیدیکسب کنند، باعث گسترش آموزش مداوم شده است"                                                                  

به طور کلی توسعه و گسترش آموزش مداوم در یک جامعه باعث انعطاف نظام آموزش و پرورش می شود و علاوه بر تقویت تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان به صورگوناگون، به بزرگسالان فرصتی دوباره می دهد تا مهارت های جدیدی کسب کنند و به گسترش توانایی